Oysa bir melek ismiydi Rafael...
16.05.2015 - agos.com.tr

Rita Ender'in 'Ýsimler Hikayeler' köþesinde bu hafta Rafael Demircan var.

“Uzun bir süredir her þeyde, gündelik olmayan þeyler vardı.”
Sevgi Soysal

Ýsminiz yüzünden dayak yemek gündelik hayatınızın bir parçası olmuþsa, size “Ermeni piçi” diye hitap ediliyorsa ve yıllarınızı bir takma isimle geçirdiyseniz, “her þeyde gündelik olmayan þeyler” olduðunu düþünürsünüz. Ve belki de sadece, çocuklarınız gündelik yaþamlarını gündelik yaþam gibi yaþayabilsin diye, okyanusların ötesine taþınırsınız. Avustralya’da, aklında hep Türkiye’yle yaþayan, Gençlerbirliði Spor Klubü’nün emektarı ve uðuru Rafael Demircan’la söyleþtik.

‘Rafael’ ne demek?

Bir meleðin ismiymiþ. Yanılmıyorsam, askerlerin koruyucu meleði... Babam, 1915’te ölen dedemin ismini bana koymuþ. Hıristiyanlarda ve Musevilerde çok kullanılıyor bu isim.

Dedenin ismini toruna vermek bir aile geleneði mi?

Benim babam da dedemin tek oðlu, ben de babamın tek oðluydum; onun için koymuþlar. Biz Ankara-Ýstanozluyuz, o zaman, yani 30-40 yıl öncesine kadar hemen hemen her aile böyle yapardı. Fakat Ankara’da bir Ermeni olarak yaþamak çok zorlaþtı, son 50 yıldır çok zor. Ben okula baþladıðımda, ilk gün, ismim yüzünden çok deðiþik tepkilerle karþılaþtım, gariplikler yaþadım. Arkadaþlarım ismimi söyleyemez, Rafa Yafa, Apoel, Papi, Rapi gibi isimler uydururlardı. Çocukken koymuyordu bu ama büyüdükçe daha çok zorlamaya baþladı beni. Þimdi, buraya (Avustralya) geldikten sonra ismim kıymete bindi. Hayatımda ilk kez bir þey oldu: Buraya geldiðimin ikinci gününde, bir devlet memuru bana “Ne güzel isminiz var” dedi.

Türkiye’de isminiz sizi neden zorladı?

Özellikle askerde çok dayak yedim. “Ermeni piçi, bu nasıl isim!” deyip döverlerdi. Zaten askerliðimi hastanede bitirdim – üç ay hastanede yattım, iki ay hava deðiþimi aldım, ancak öyle bitti. Arsızlar askerde onbaþı çavuþ olunca iyice sadistleþiyorlar...

Kendinizi onlara karþı savunurken ya da savunmazken, kimliðinizi, Ermeniliði de koruyor gibi hissediyor muydunuz?

Evet. Ben milliyetçi deðilim ama hırsımdan daha fazla Ermeni oluyordum. Ayrıca ben de çok akıllı uslu, mazlum biri deðildim. Bazen ben de delirirdim, zaten Gençlerbirliði’nde arkadaþlarım bana ‘Deli Rıfat’ derlerdi. Gençlerbirliði’ne 15 sene hizmet ettim.

‘Rafael’ deðil, ‘Rıfat’ olarak mı hizmet ettiniz?

Evet, ama zaten ben 15 yaþımdan beri Rıfat’ım. 15 yaþından sonra çalıþmaya baþladım. Okulda çok horlandım. Bugün, o günlere bakınca, okulda yaþadıklarımın resmen eziyet olduðunu söyleyebiliyorum. Bir-iki öðretmen beni sürekli döverdi, bir fırsatını bulup tokadı basarlardı. Çok horlandım. ‘Öðretmen’ dediðimiz kiþilerin içinde resmen ırkçı olanlar vardı, þimdi anlıyorum. Orta ikiye kadar dayandım, sonra okulu bıraktım. Okuyamadım. Bir parfümeri maðazasına çırak olarak verdiler beni. Ustam ve aynı zamanda ‘gınkayr’ım (gınkahayar, vaftiz babası) ‘Rıfat’ derdi bana, ondan sonra hep Rıfat oldum. Ustam da Gençlerbirliði taraftarıydı. Ben küçükken top oynamadım ama babamdan kalma taraftarlıðım vardı. Babam beni beþ yaþındayken maçlara götürürdü. Koyu taraftar oldum. Askerden döndükten sonra kendi iþ yerimi açınca da Cebeci Stadı’ndaki Gençler’in (Gençlerbirliðispor) tüm maçlarına gittim ve bir anda kendimi takımın içinde buldum. Takımda samimi olduðum her insana hemen Ermeni olduðumu söylerdim.

Neden?

Çünkü Ermenilere o kadar çok küfür ediliyordu ki, hiç olmazsa beni tanıyanlar küfür etmesin diye düþünürdüm. Takım Ýkinci Lig’de olduðu zamanlar çok az taraftarımız vardı, ama Birinci Lig’e çıkınca iþ büyüdü, ben küçüldüm. Ermeni olarak çok göze battıðım söylendi. Ýkinci Lig’de gücüm yettiði kadar para harcadım, iþlerim de bu yüzden bozuldu. Ama sevenler de olmadı deðil. Çok sevilirdim. Ýnsanlar sever ama devlet bizleri sevmez. Asker, polis, memur vs. olamayacaðımızı biliyordum zaten ama kanunları iyice öðrenince... Çocuklarım için Türkiye’den çıktım.

Siz çocuklarınıza nasıl isimler verdiniz?

Ankara’da çocuklarına Ermeni ismi koyan en son ben oldum, öyle biliyorum. Sonra hep Türkçe isimler koydular. Benim çocuklarımın isimleri Ermeni isimleri ama kolay isimler. Ýlk oðluma ‘Aret’, küçüðüne ‘Arev’ dedim. Aret’in manası yaratıcı imiþ, Arev de Ermenicede güneþ demek. Kızıma Selin ismini koyduk. Bu isimler kolay, o yüzden arada kaynar diye diye düþündüm.

Kaynamasına gerek kalmadan, onlar için Türkiye’den gittiðinizi söylediniz. Bugün bu kararınızı nasıl deðerlendiriyorsunuz?

2000’li yıllarda, ilk Agos okumaya baþladıðım zaman, “Artık Ermenilik konuþuluyor, keþke Türkiye’den çıkmasaydım” diye düþünüyordum ama 19 0cak’tan sonra “Yaþanmaz oralarda” dedim. Sanırım þimdi de çok parlak deðil azınlıkların durumu. En son Kamp Armen’in yıkılması beni iyice yıktı. Diðer yandan, Kamp Armen için mücadele eden insanları da görüyorum. Ýnsanlar arkamızda duruyor. Eskiden bizim arkamızda bu kadar durulmazdı. Bunun için çok çalıþan, uðraþan insanlar var. Hepsini takdir ediyorum ve hepinize “Kolay gelsin” diyorum.

kaynak: http://www.agos.com.tr/tr/yazi/11610...ismiydi-rafael